Kroki wielkiej szansy (IV-V)

Czemu Krok Czwarty i Piąty razem? Pracowałem nad tymi Krokami pewnie z pięć razy w życiu i tak się po prostu nauczyłem, tak mnie „wychowano” i takie mam przekonanie – że Krok 5 powinien być realizowany bezpośrednio po 4. Rzecz jasna nie chodzi tu o minuty czy godziny, ale o to, by wyznania drugiemu człowiekowi istoty naszych błędów, nie odkładać na bliżej nieokreśloną przyszłość.

Kroki wielkiej szansy…

W trakcie zdrowienia (trzeźwienia) z choroby alkoholowej, kilka razy zadawałem sobie pytanie: po co ja w ogóle mam pracować nad tymi Krokami? Do czego mi to potrzebne? To przecież praca trudna i bolesna…

Za pierwszym razem chodziło o zwykły strach. W naszej literaturze wyczytałem gdzieś, że nie zrobione, lub niedokładnie zrobione, Kroki 4 i 5 mogą grozić utratą abstynencji, a ja się powrotu do picia bałem. Nieco później doszło do tego zaufanie. Ja po prostu w pewnym momencie uwierzyłem, że Program AA może być dobrym pomysłem na moje życie. A dobre pomysły warto przecież realizować.

Po kilku latach abstynencji, strach przestał mieć oczy tak wielkie jak kiedyś i powolutku zmieniał się w uzasadniony niepokój, czy raczej realistyczną obawę (jestem przecież bezsilny wobec alkoholu!). Moje zaufanie do Programu – wobec wyraźnie widocznych pozytywnych efektów – nawet wzrosło. Wtedy to pojawił się ostatni element. Związany jest on ściśle z odpowiedzią na inne, niezwykle ważne pytanie, pytanie które brzmi: „być czy mieć?”, a w tym konkretnie przypadku: „być z ludźmi, czy mieć ludzi?”. Ale wszystko w swoim czasie…

Czytałem naszą literaturę, rozmawiałem z ludźmi, którzy mieli o wiele więcej doświadczenia ode mnie i pewnie dzięki temu, już za pierwszym podejściem do Kroku Czwartego, zdawałem sobie sprawę z trzech bardzo ważnych, moim zdaniem może nawet podstawowych, spraw:

1. Obrachunek moralny ma dotyczyć całego mojego życia, a nie tylko okresu nadużywania alkoholu. Takie uproszczenie jest wprawdzie kuszące, ale jeśli się na nie zdecyduję, nadal będę tkwił w krainie iluzji i zupełnie nierealistycznych wyobrażeń o sobie. Przecież nie jest prawdą, że przed uzależnieniem i po odstawieniu alkoholu byłem i stałem się człowiekiem bez żadnych wad charakteru.

2. Obrachunek moralny z Kroku Czwartego to nie jest, mimo podobnej nazwy, rachunek sumienia, znany praktykującym katolikom, przygotowującym się do sakramentu pojednania. Nie jest to lista grzechów, wykroczeń, czy nawet przestępstw, ani też krzywd wyrządzonych innym ludziom – oraz samemu sobie. Nie jest to także, dość często faktycznie mrożąca krew w żyłach, opowieść o własnym pijanym życiu.

Pracując nad Krokiem 4 warto pamiętać, że prowadzi on bezpośrednio do Kroku 5, w którym jest mowa o istocie naszych błędów. Istota błędów to, na przykład, odpowiedź na pytanie, co we mnie jest takiego, że kłamię i oszukuję, a nie długaśna lista okłamanych i oszukanych osób.

3. Używanie własnych wad charakteru, korzystanie z nich tak, jak z narzędzi z podręcznej skrzyneczki narzędziowej, przynosi zyski. Wprawdzie zyski te są krótkotrwałe i dość skutecznie niweczą szanse na długofalowe efekty, ale jednak są – gdyby używanie wad przynosiło tylko i wyłącznie straty, już dawno byśmy się przecież z nimi rozstali. Uczciwe rozpoznanie tych zysków wydaje mi się bardzo ważne.

Wyposażony w tę wiedzę literaturę AA oraz materiały programu „strzyżyńskiego” (a może z Hazelden), z pełną osobistą determinacją i przy pomocy innych alkoholików, „przepracowałem” Krok 4 najlepiej, jak to tylko potrafiłem. A wtedy przyszła kolej na Krok 5.

We Wspólnocie AA kwestie wiary, religii czy wyznania, są prywatną sprawą każdego alkoholika, dlatego też o technice wyznawania Bogu istoty naszych błędów pisał nie będę.

Jak wyznać je sobie? I przede wszystkim – po co? Przecież ja wszystko wiem. Niestety, takie myślenie to pułapka. Doświadczyłem osobiście, na sobie, że kiedy konfrontuję się z pewnymi faktami ze swojego życia trzy razy, to od razu robi się ich jakoś więcej i wymowę często mają zupełnie inną. Ta potrójna konfrontacja to: przypomnieć sobie i przemyśleć, napisać, przeczytać głośno.

Za najtrudniejszy, wymagający najwięcej odwagi oraz determinacji element Kroku Piątego uważam wyznanie istoty naszych błędów drugiemu człowiekowi. Nazywam to aktem powierzenia i traktuję szczególnie poważnie. Aktu powierzenia, wyznania drugiemu człowiekowi samej istoty naszych błędów, nie robi się chyłkiem, na raty, podczas mityngów AA. To absolutnie nie ten czas i nie to miejsce. Zajęcia grupowe terapii odwykowej to też nie to.

W literaturze AA dużo miejsca poświęcono zagadnieniu odpowiedniego wyboru osoby lub osób, którym alkoholik będzie wyznawał istotę swoich błędów. Można z nich skorzystać, jak z gotowych propozycji. Natomiast moje doświadczenia w tym względzie dotyczą dwóch podstawowych aspektów tego aktu.

Po pierwsze – osób tych może być kilka. Jedną tylko, podczas rozmowy w cztery oczy, mam szansę wyprowadzić w pole, przekonać do swoich prawd, „sprzedać” jej swoją iluzję. Oczywiście nie oznacza to działania celowego czy w złej wierze, ale ja jestem alkoholikiem, nawyk racjonalnego usprawiedliwiania swoich czynów, kręcenia, manipulowania, jest moją drugą naturą. W układzie „jeden na jeden” mam 50% szans, że zdołam się – przynajmniej częściowo – wybielić i ukryć lub zamaskować coś ważnego. Wobec 4-5 osób raczej mi się to nie uda, a przecież to oni mają pomóc mi skonfrontować się z faktami, z rzeczywistością.

Po drugie – osoba lub osoby te powinny być alkoholikami. Częściowo z tych samych powodów, jakie przytoczyłem wyżej. Wyznanie istoty swoich błędów, na przykład lekarzowi pierwszego kontaktu, albo duchownemu, czyli osobom (osobie), które nie mają zwykle zupełnie żadnego pojęcia o chorobie alkoholowej, nie ma większego sensu. To tak jakby spawacz chciał rozmawiać o swoich błędach zawodowych z najlepszym przyjacielem – cukiernikiem. Dobra wola i zaufanie to oczywiście dużo, ale niestety nie wszystko, a dla mnie, jak już wspomniałem, niezwykle ważna jest pomoc ludzi, którzy słuchają mojego wyznania.

Wspomniałem na początku o trzeciej odpowiedzi na pytanie – po co w ogóle mam realizować Krok Piąty?

Istotą moich błędów jest, oczywiście między innymi, brak zdolności do budowania prawdziwych więzi z innymi ludźmi. Chodzi o wieź, a nie kontakty! Dobry kontakt to może mieć szef z załogą, a ja z bliskimi osobami mam mieć, budować, nawiązywać, tworzyć, doświadczać, przeżywać, więź.

W moim przypadku prawda jest taka, że właściwie całe życie, jeszcze przed uzależnieniem, uważałem się za kogoś odrobinę innego niż wszyscy, nierozumianego, jakby nieco z boku. Nie miałem w związku z tym o sobie zbyt wysokiego mniemania. Rodziło to, rzecz jasna, lęk przed odrzuceniem – jeżeli oni (jacyś tam ludzie obok mnie) dowiedzą się, jaki jestem naprawdę, to pewnie nie będą chcieli mieć ze mną nic wspólnego, odtrącą mnie. Nie umiejąc być z ludźmi w pełni, próbowałem ich mieć, bo przecież nadal i wciąż byli mi potrzebni – ktoś w końcu musiał w jakiś tam sposób zaspokajać moje potrzeby emocjonalne, seksualne, materialne i inne. Stąd był już tylko krok od kłamstw, oszustw, manipulacji…

Realizując Krok 5, to jest powierzając innym ludziom istotę moich błędów, wystawiam się na ryzyko. Bo to jest właśnie ta chwila, w której ONI dowiedzą się, jaki JA jestem naprawdę. Mogą mnie teraz odrzucić, ale... jeśli tego nie zrobią, mój lęk przed odrzuceniem z powodu przeszłości znacznie zmaleje, albo zniknie całkowicie. I tak właśnie się stało ze mną.

Dużo więcej w moich książkach.