Alkoholicy i byli alkoholicy

Oczywiście temat wyzdrowienia z alkoholizmu poruszany był już wiele razy (a który nie był?), ale to charakterystyczne dla Wspólnoty AA, że po jakimś czasie wracają w naszym środowisku zagadnienia i problemy – wydawałoby się – raz już załatwione, omówione i zamknięte. Może to kogoś zaskoczyć, ale nie uważam, żeby było w tym coś wyjątkowo szkodliwego.

Muszę też przyznać, że wielokrotnie byłem przykładem członka AA, zadowolonego z siebie, a jednak skostniałego. Wiedziałem, że Wspólnota AA powinna być ciągle giętka, gotowa do niewielkich zmian w swoich strukturach, zdolna zaspokoić indywidualne potrzeby nowo przybyłych alkoholików. Wiedziałem, że nasze oklepane frazesy, jak stać się trzeźwym, muszą być każdego dnia odświeżane, a nie napuszone, gdyż każdy dzień jest nowy i inny. Ale zamiast robić to, działałem jak przestraszony osioł, który nie chce iść przez nowy stalowy most, gdyż nie jest on podobny do starego, koślawego*.

Wszystkie wielkie (i całkiem małe) odkrycia i wynalazki, nowe koncepcje i rozwiązania, powstają w głowach ludzi, którzy właśnie nie zgadzają się z czymś powszechnie znanym i uznanym za jedynie słuszne. Co nie znaczy, że każda negacja status quo ma sens. A ja wracam do tematu, bo tych byłych alkoholików spotkałem wreszcie osobiście, miałem więc okazję spędzić z nimi trochę czasu, porozmawiać, poobserwować (ich i innych). Dotąd takie przekonania i postawy znane mi były tylko ze słyszenia i działy się bardzo daleko od mojego miasta.

Do rzeczy – byli alkoholicy twierdzą, że dzięki Programowi AA całkowicie wyzdrowieli z alkoholizmu, a więc nie są alkoholikami, lecz byli alkoholikami. Tak też przedstawiają się na mityngach AA: mam na imię… byłem alkoholikiem. Twierdzą też, że są absolutnie pewni, że nie napiją się już nigdy w życiu. Dowiedziałem się również, że w mityngach AA uczestniczą już nie dla siebie, bo im to przecież niepotrzebne, ale po to, by nieść posłanie uzależnionym: można całkowicie wyzdrowieć z alkoholizmu. Wygląda na to, że wcześniej spotykali się często z napastliwą i wrogą krytyką, bo choć tym razem nie słyszałem, żeby ktokolwiek ich atakował, to jakby na zapas, udowadniali swoje prawo do uczestnictwa w spotkaniach AA Trzecią Tradycją Wspólnoty.

Mnie w całej tej sprawie zainteresowały dwa aspekty:

1. Możliwość całkowitego (ważne!) wyzdrowienia z alkoholizmu.

2. Reakcja alkoholików na byłych alkoholików we Wspólnocie AA.

Ad. 1

Od swojego pierwszego mityngu do dziś słyszę, że alkoholizm jest chorobą ciała, duszy i umysłu, dodałbym też, że chorobą społeczną. Doktor Robert Smith, współzałożyciel AA, uważał alkoholizm za połączenie obsesji umysłowej z alergią na alkohol. Uważam, że dzięki Programowi AA uzdrowiona może zostać sfera duchowa alkoholika, psychiczna (umysłowa), a nawet – dzięki właściwej realizacji Kroków 8-9, do pewnego stopnia także społeczna. Jednak jeśli chodzi o ciało, organizm, metabolizm, to… klapa.

Alkoholicy Joe McQ. i Charlie P., ci od „Joe & Charlie Big Book Study”, ujęli to w sposób następujący (przekład nieoficjalny):

Po jego wypiciu, wprowadzeniu go do organizmu, zostaje rozpoznany przez umysł i ciało, rozpoczyna się produkcja enzymów, które zaczynają atakować alkohol i metabolizować, rozkładać go. W pierwszym etapie rozkładają go do substancji zwanej aldehydem octowym; po pewnym czasie powstaje z niego aceton, w ostatniej fazie zostaje rozłożony na prosty węglowodan, który ostatecznie rozpadnie się na wodę, cukier i dwutlenek węgla. Teraz organizm może przyswoić cukier. Cukier posiada kalorie, dostarcza energii, którą twoje ciało może wykorzystać. Organizm ją wykorzysta, a resztę przechowa w postaci tłuszczu. Woda będzie wydalona przez układ moczowy oraz jelita, dwutlenek węgla – przez płuca.

[…]

 Kiedy my, alkoholicy, wypijamy kieliszek, rozpoczyna się ten sam proces. Umysł i ciało rozpoznają, co spożyłeś. Rozpoczyna się produkcja enzymów, które atakują alkohol i rozkładają go w pierwszej kolejności do aldehydu octowego; następnie do kwasu dioctowego; po pewnym czasie do acetonu. W tym momencie wygląda na to, że w ciele alkoholika enzymy potrzebne do dalszego rozkładu acetonu do węglowodanów prostych nie są obecne w niezbędnej ilości i jakości, jak to ma miejsce w ciele niealkoholika. Rozkład zachodzi wolniej. 
To w tym momencie i dlatego właśnie rodzi się głód alkoholowy, nieodparta potrzeba picia coraz więcej.

Na zmienioną biochemię komórki, na tą odmienną, niż u ludzi zdrowych, metabolizację etanolu, medycyna na jak dotąd rozwiązań nie ma. Nie dokonują też tego Anonimowi Alkoholicy, taką mocą nie dysponują. Organizm alkoholika niewątpliwie może zmienić Bóg. Czy jednak zrobił to w przypadku byłych alkoholików? Ja tam nie wiem…

Wyobraźmy sobie taką rozmowę:

- Twierdzisz, że całkowicie wyzdrowiałeś z alkoholizmu, ale widzisz, u nas na mityngach często słyszy się słowa „pokaż mi to, do czego mnie przekonujesz”. Bo sam wiesz, że gadać na mityngach można różne rzeczy, ale wykazać, że dzieją się one naprawdę, w codziennym życiu, bywa czasem trudniej.

- Mam się napić, żeby ci to udowodnić? Nie napiję się już nigdy w życiu, nie jest mi to potrzebne.

- Rozumiem i wierzę, że nie jest potrzebne tobie, ale może czas przestać zajmować się tylko sobą, więc zrób to dla mnie, przekonaj mnie, pomóż mi uwierzyć. Jeśli kilka razy wypijesz po 1-2 setki i głód alkoholowy nie wystąpi, to ja natychmiast poproszę cię o sponsorowanie i nauczenie mnie, czy pokazanie, jak mam taki sam efekt osiągnąć.

- Nie napiję się! Wyzdrowiałem z alkoholizmu, a ludzie zdrowi na umyśle nie robią czegoś, co im szkodzi.

- Zaraz, zaraz… Twierdziłeś wcześniej, że całkowicie wyzdrowiałeś z alkoholizmu. Ludziom zdrowym alkohol w niewielkich dawkach nie szkodzi, więc czego się boisz?

Mógłbym tę hipotetyczną rozmowę ciągnąć dalej, na przykład dopytując, skąd mój rozmówca wie z taką pewnością, że wyzdrowiał całkowicie, czyli, że jego organizm inaczej niż poprzednio metabolizuje alkohol. Czy robił w tym celu jakieś specjalistyczne badania? Ale nie w tym rzecz przecież, żeby walczyć ze sobą, udowadniając sobie jakieś racje.

Ad. 2

Zauważyłem, że w przeterapeutyzowanym środowisku Anonimowych Alkoholików w Polsce, reakcja na przekonania i postawy byłych alkoholików jest… niezbyt przyjazna, a czasem nawet zwyczajnie wroga. Czerwone, wykrzywione złością twarze, drwiny, kpiny, złośliwości. Co się dzieje? O co chodzi? Dlaczego tak wielu alkoholikom tak bardzo przeszkadza, że ktoś tam uważa i wierzy, że całkowicie wyzdrowiał z alkoholizmu?

Zapytałem i usłyszałem w odpowiedzi, że chodzi o dobro nowicjuszy. Tak, z dobrem nowicjuszy w AA w Polsce nie dyskutuje się, to zawsze jest świetny argument, ale… mnie jakoś zupełnie nie przekonał.

W „Jak to widzi Bill” (s. 105) czytamy: Nasze główne zadanie wobec nowicjusza polega na umiejętnym zapoznaniu go z Programem. W pełni się z tym zgadzam, ale najpierw trzeba tego nowicjusza sprowadzić na mityng i we Wspólnocie zatrzymać. A w takim razie, które podejście będzie bardziej skuteczne, lepiej sprawdzi się w praktyce, czy terapeutyczne: alkoholizm jest nieuleczalny, będziesz trzeźwiał do końca życia zmagając się z głodami i nawrotami, ale nigdy nie wytrzeźwiejesz? Czy jednak obietnica byłego alkoholika, zgodnie z którą, dzięki pracy na Programie ze sponsorem, można całkowicie wyzdrowieć z alkoholizmu?

Ostatecznie tymi nowicjuszami aż tak bym się nie przejmował. Jeśli trafią do AA i realnie wytrzeźwieją pracując ze sponsorem na Programie, to też z czasem znajdą swoją prawdę na temat możliwości całkowitego wyzdrowienia.

Dawno, dawno temu i ja nie potrafiłbym słuchać spokojnie teorii o możliwości całkowitego wyzdrowienia z alkoholizmu. Moja złość wynikałaby oczywiście ze strachu, że ktoś, swoimi poglądami i przekonaniami, coś mi odbiera, czegoś próbuje mnie pozbawić. Ale… czego? Ze sporym wysiłkiem i długo budowałem system przekonań, który – jak sądzę – dobrze mi służy (nie piję i nieźle mi się żyje), a tu przychodzi ktoś i kwestionuje moje podstawowe założenia, odbiera mi spokój.

Ludzie są bardzo przywiązani do swoich przekonań. Nie dążą do poznania prawdy, chcą tylko pewnej formy równowagi i potrafią zbudować sobie w miarę spójny świat na swoich przekonaniach. To daje im poczucie bezpieczeństwa, więc podświadomie trzymają się tego, w co uwierzyli**.

Czasami wydaje się nam, że strach powinien być traktowany jak kradzież. Powoduje on chyba więcej nieszczęść***.

Jednak najważniejsze wydaje mi się to, by przy mityngowych stołach zawsze było miejsce dla tych, którzy pragną rozwiązać nasz wspólny problem i pomagać innym w wyzdrowieniu z alkoholizmu, dla tych, których celem jest trwać w trzeźwości i pomagać innym alkoholikom w jej osiągnięciu.

--

* „Grapevine”, marzec 1964, artykuł (przedrukowany w „Mityngu”) „Czy coś złego dzieje się ze Wspólnotą AA?”.

** Laurent Gounelle, „O człowieku, który chciał być szczęśliwy”, s. 49.

*** WK, wyd. II, str. 58.