Atrakcyjna oferta Wspólnoty

Alkoholiczka doszła do wniosku, że dopóki musi (zalecenie jej psychoterapeutki odwykowej) prowadzić dzienniczek głodu alkoholowego, to nie może pracować ze sponsorką na Krokach, bo to nieustannie produkowałoby stany, uczucia i myśli, które w tym dzienniczku musiałaby odnotowywać; wiadomo przecież, że podczas pracy ze sponsorką, to się stale o alkoholu, piciu i jego konsekwencjach mówi.

Alkoholik stwierdził, że na zajęciach terapeutycznych właśnie zaczęła się praca z ciałem, a to mu robi tak dobrze, tak poprawia mu samopoczucie, że czuje, że już żadnego Programu AA robić nie musi i nie potrzebuje.

Alkoholiczka uznała, że nie może realizować Programu AA ze sponsorką, bo właśnie na psychoterapii, lada moment, za kilka tygodni albo miesięcy, ma nadzieję dokopać się do najgłębszej istoty swojego alkoholizmu, poznać ją i zrozumieć, a to jest zajęcie tak ciekawe i absorbujące, że na rozmowy ze sponsorką nie ma już siły, czasu ani ochoty.

Klient zgłosił się do poradni odwykowej, bo przeszkadzać mu zaczęły narastające konsekwencje picia. Rozumiał i gotów był (choć bez entuzjazmu oczywiście) na pełną abstynencję. Po długiej rozmowie z psychologiem usłyszał, że nie jest jeszcze tak mocno uzależniony, więc proponują mu naukę kontrolowania picia. Oczywiście z propozycji skorzystał… skoro okazało się, że nie jest z nim jeszcze tak źle, to i czemu nie? To jednak oznacza, że nie może uczestniczyć w zamkniętych mityngach AA, bo tam warunkiem jest chęć zaprzestania picia, a on najwyraźniej przestawać nie musi, więc i nie chce. Praca ze sponsorem odpada w tych warunkach automatycznie.

W ciągu ostatnich kilku lat takich i podobnych opowieści nasłuchałem się dziesiątki. Jedne sytuacje dotyczyły mnie bezpośrednio, z innymi stykali się moi znajomi, koledzy i przyjaciele z AA. A to skłoniło mnie do zadania pytania…

Czy oferta Wspólnoty Anonimowych Alkoholików jest atrakcyjna?

Kroki I-III. Zaczynam pracę z podopiecznym od sugestii, by spisał pokrótce kilka-kilkanaście przykładów najbardziej paskudnych przeżyć z czasów picia. Nie praktykowałem tego „od zawsze”, pomysł przyszedł mi do głowy, kiedy zaczynałem pracę z alkoholikiem, który nigdy nie był na żadnej psychoterapii. Zakładałem, że ci, którzy na odwyku byli, czyli zdecydowania większość, z takim albo podobnym zadaniem już się zetknęli. Szybko okazało się, że nie miałem racji, że coś mi się wydawało. Wyszło bowiem na to, że dla wielu alkoholików po terapiach, choćby kilku i długich, wieloletnich, takie zadanie było wstrząsem. Podczas terapii – twierdzili – nigdy pewnych spraw nie ujawniali, a nawet ich sobie nie uświadamiali. W trakcie pracy na Krokach II-III przez chwilę wydaje się, że ten Program w sumie nie jest taki straszny, ale… Później jest przecież coraz trudniej i nieprzyjemniej.

Kroki IV-V to zderzenie z własnymi urazami, czyli urojonymi krzywdami, z krzywdami, jakie realnie wyrządziliśmy innym, z własnymi słabościami, lękami, pokomplikowanym życiem seksualnym, wynaturzonymi instynktami, kryminalnymi zachowaniami itp. Owszem, są tam i zalety, ale jednak przede wszystkim zaczynamy rozumieć, że określenia „kanalia” i „szuja”, to o mnie.

Krok VI – Zaczynamy dostrzegać, jak w podły i bezwzględny sposób używamy swoich wad charakteru, korzystamy z nich, dla osiągnięcia określonych korzyści. Podejmujemy też realne działania, by przestać to robić.

Krok IX – Ze sponsorem, w cztery oczy, jeszcze jakoś to szło, ale teraz trzeba spotkać się z innymi ludźmi i zadość im czynić, przepraszać, zwracać, ale przede wszystkim głośno i wyraźnie przyznawać, że zachowaliśmy się w sposób niedopuszczalny, egoistyczny, podły, czasem wręcz odrażający.

Krok X – Okazuje się, że nadal często, zbyt często wyłażą na wierzch nasze wady, wynaturzone instynkty, szkodliwe przekonania. I coś konkretnego należy z tym zrobić.

Krok XI – Modlitwa i medytacja? Cholera! Przecież nigdy nie byłem religijny!

Krok XII – Bezinteresowna pomoc innym? Poświęcanie im czasu i uwagi? I tak do końca życia? I jakieś służby w AA? A co to, matka Teresa jestem, czy co?

Bill W. bardzo łagodnie i oględnie ujął to w Wielkiej Księdze (wyd. II, s. 21): Prawie nikt z nas nie lubi analizowania samego siebie, obniżania we własnych oczach poziomu swej dumy, przyznawania się do własnych niedoskonałości, a wszystkie te czynniki są niezbędne, by powrócić do zdrowia. Niektórym się to udało.

Obniżać? A nie wyrównać? Ale mniejsza z tym, ważniejsze jest …by powrócić do zdrowia. Tylko, czy każdy alkoholik naprawdę chce wrócić do zdrowia, czy każdy wierzy, że jest to możliwe, czy każdy gotów jest zrobić wszystko, by to osiągnąć?

Chyba rację miał jezuita de Mello, pisząc w pierwszym rozdziale swojego „Przebudzenia”: Większość ludzi twierdzi, iż pragnie jak najszybciej opuścić przedszkole. Ale nie wierz im. Nie mówią prawdy. Jedyne, czego naprawdę chcą, to by naprawić im popsute zabawki. „Oddaj mi moją żonę”. „Przyjmij mnie znowu do pracy”. „Oddaj mi moje pieniądze”. „Zwróć mi moją wcześniejszą reputację”. Tego właśnie naprawdę chcą. Pragną, aby zwrócić im dotychczasowe zabawki (życie). Tylko tego, niczego więcej. Psychologowie twierdzą, że ludzie chorzy w istocie rzeczy nie chcą naprawdę wyzdrowieć. W chorobie jest im dobrze. Oczekują ulgi, ale nie powrotu do zdrowia.  Leczenie bowiem jest bolesne i wymaga pracy, wyrzeczeń.

Czasem, podczas rozmowy, widzę w oczach bunt i nieomalże słyszę myśli: Zaraz, hola, przecież nie jest tak źle, przecież nie piję już… miesięcy albo lat i nawet mnie nie ciągnie, więc czemu mam tak orać???

Czy w chwili obecnej, w 2017 roku, w Polsce, oferta Anonimowych Alkoholików jest atrakcyjna? Moim zdaniem absolutnie nie. Czemu więc dziwimy się, że nowicjuszy na mityngi trafia niewielu, a zostaje na stałe jeszcze mniej?

W „Języku serca”, w rozdziale 'Rules' Dangerous but Unity Vital (s. 6, tłumaczenie nieautoryzowane), Bill pytał i odpowiadał jednocześnie: Czy Anonimowi Alkoholicy mają strategię public relations*? Czy jest ona adekwatna do naszych aktualnych i przyszłych potrzeb? Chociaż nigdy nie była ona definitywnie sformułowana lub precyzyjnie uzgodniona, z pewnością mamy częściowo przynajmniej uformowaną strategię public relations. Jak wszystko inne w AA, wyrosła ona  z prób i błędów. Nikt jej nie wymyślił. Nikt nigdy nie ustalił jej zasad i reguł, i mam nadzieję, że nikt nigdy tego nie zrobi. A to dlatego, że zasady i reguły wydają się dla nas niezbyt korzystne. Rzadko kiedy się sprawdzają.

Nie są nam potrzebne nowe zasady i reguły, ale może już czas na realnie i na szeroką skalę praktykowaną, ale przede wszystkim skuteczną strategię public relations, bo zachęcanie do służby rzecznika (czyli alkoholika reprezentującego grupę na zewnątrz, poza strukturami AA) słowami: zostań rzecznikiem, w tej służbie nic nie trzeba robić, chyba nie przynosi już oczekiwanych efektów… właściwie to chyba żadnych efektów.

Nasza oferta, w porównaniu do propozycji psychoterapii odwykowej, akupunktury, hipnozy, korzonków kudzu i pewnie kilku innych jeszcze pomysłów, wydaje się najmniej atrakcyjna, ale być może moglibyśmy coś konkretnego zrobić, by taką się stała? Nawet nie w interesie nas samych, bo ten jest oczywisty (czy na pewno?), ale tych, którzy wciąż jeszcze cierpią… Pamiętajmy przy tym, że wyboru mają dokonywać ludzie, delikatnie rzecz ujmując, solidnie zaburzeni albo, mówiąc wprost, psychicznie chorzy.

Przy naszej bierności ci, którzy wciąż jeszcze cierpią, będą nadal szukali oraz wybierali łatwiejszą, łagodniejszą drogę i półśrodki, a my, wśród starych przyjaciół, w naszych przytulnych i bezpiecznych piwnicach, ugotujemy się z czasem we własnym gronie i sosie, zadowoleni z siebie, trwając w trzeźwości może i skutecznie, ale coraz rzadziej pomagając innym ją osiągnąć.

Czy jest to wizja przesadnie mroczna? Są miejsca (miasta, grupy), gdzie nadal i to często pojawiają się nowicjusze. Czy jednak jest to efektem określonych działań członków Wspólnoty AA, czy jednak terapeutów, którzy proponują i namawiają alkoholików do uczestnictwa w mityngach? Na mityng mojej grupy, i to specjalnie zorientowanej na szczególne potrzeby nowicjuszy i początkujących, trafia nowych alkoholików może z pięciu-siedmiu… rocznie. Za kilka-kilkanaście lat tak może być i w innych miastach w Polsce.

Może warto przypomnieć i przypominać do znudzenia:

- Jeżeli trzeźwość nie rodzi trzeźwości, oznacza, że jej nie było, albo umarła jak drzewo, które uschło zanim zakwitło, pozbawione życiodajnego środowiska.

- Grupa AA bez weteranów pozbawiona jest doświadczenia, grupa bez alkoholików ze średnią abstynencją pozbawiona jest stabilizacji, grupa bez nowicjuszy nie ma przed sobą przyszłości.

-- 

* Public relations – jest to kształtowanie stosunków i relacji z otoczeniem. Celem działań public relations jest dbałość o dobry wizerunek, akceptację i życzliwość wobec działań grupy osób, organizacji, instytucji, firmy itp., a w tym przypadku Wspólnoty AA.