AA – wdzięczność i służba

Poproszono mnie o wypowiedź na taki trudny temat, więc była to okazja, po bardzo długiej przerwie, zastanowić się nad tymi tematami, zwłaszcza nad wdzięcznością, i sprawdzić, czy coś się w tym względzie u mnie zmieniło.

Wdzięczność nie była tematem, który rozważałbym jakoś głębiej, zanim znalazłem się w środowisku niepijących alkoholików. Ale z paroma innymi pojęciami było podobnie, nie odróżniałem strachu od lęku, realnego poczucia krzywdy od urazy, nie rozmyślałem nad pokorą, bezsilnością i paroma innymi. Nic w tym złego, czy dziwnego, bo pewne określenia wzbudzają większe zainteresowanie dopiero wtedy, kiedy z jakiegoś powodu stają się ważne w naszym życiu.

Z literatury Wspólnoty AA oraz wielu rozmów z alkoholikami o dłuższym nieco stażu wynikało, że cała ta wdzięczność jest cudownym uczuciem, błogim, pożądanym, upragnionym, niezwykle przyjemnym, pożytecznym i wskazanym. No i dobrze, ale… mijały miesiące, wreszcie lata, a ja zaczynałem zdawać sobie sprawę, że nie zawsze moja wdzięczność daje takie odczucia, o jakich mówią i piszą alkoholicy. Pomyślałem sobie wtedy, że pewnie jestem stuknięty bardziej, niż mi się wcześniej wydawało i tak to zostało. Aż do czasów popularyzacji komputerów i Internetu.

Wyguglałem sobie pewnego razu „wdzięczność” i… zaskoczenie – okazało się bowiem, że wielu ludzi, w różnych krajach, w rozmaitych okresach dziejowych, miało i ma zdanie mocno odmienne od alkoholowego. Drobne przykłady:

Dla niejednego człowieka łatwiej jest spełnić przysługę, niż ją przyjąć. Najczęściej wchodzi tu w grę podrażniona ambicja. Człowiek lubi być niezależny i jak najwięcej zawdzięczać sobie. Nie lubi prosić ani okazywać wdzięczności. Jest w tym po prostu brak poczucia rzeczywistości: nawet najbardziej niezależny człowiek na każdym kroku w swym bytowaniu i w swoim działaniu uzależniony jest od drugich. Tadeusz Olszański

Człowiek wyrządzając drugiemu człowiekowi przysługę stwarza sobie wroga, bo przysługi powodują jad – wdzięczność. Wdzięczność to podświadoma nienawiść, a to potężna broń psychologiczna. (Łysiak "Najgorszy")

Publiusz Syrus (literat rzymski): „Mały dług stwarza dłużnika, duży – wroga”.

Star mądrość żydowska: „Jakie dobrodziejstwo ci uczyniłem, że mnie tak nienawidzisz?”.

Nasze jest nieco skromniejsze: „Chcesz stracić przyjaciela – pożycz mu pieniądze”.

Pies, kiedy się go żywi, wykazuje więcej wdzięczności, niż człowiek, któremu się pomaga.  Przysłowie chińskie.

Sztuka pochlebstwa dała początek sztuce dziękowania.  Voltaire

Ludzie nie lubią tych, którym muszą być wdzięczni. Anonim

Ślepiec nigdy nie podziękuje ci za okulary. Przysłowie angielskie

Wdzięczność poszła do nieba i drabinę z sobą zabrała. Anonim

Kiedy ktoś ci ocali życie [...] nie dziękuj nigdy. Nie wyolbrzymiaj wdzięczności. [...] On podziękowanie znajdzie we własnym trudzie, którym cię ocalił. Antoine de Saint-Exupéry

Nie licz na wdzięczność za to, co już uczyniłeś dla ludzi. Musisz sprawić, by byli wdzięczni za to, co uczynisz dla nich w przyszłości. Mario Puzo

Itd. Itd. Itd.

Pewnego razu opowiadałem o tym na jakimś mityngu i spotkałem się ze stwierdzeniem, że wszyscy ci ludzie, w całej historii rodzaju ludzkiego i w przeróżnych krajach, mylą się zupełnie, bo postrzegając wdzięczność całkowicie jednostronnie, jedynie słuszną rację mają anonimowi alkoholicy. Hm… może i tak, ale… jeśli wdzięczność jest zawsze tak absolutnie cudowna, to czemu nie prosisz codziennie kilkunastu osób o różne przysługi, pomoc, wsparcie? Miałbyś przecież okazję nieustająco czuć tą, rzekomo, tak wspaniałą wdzięczność…

Czy różne służby pełniłem w AA z wdzięczności? Jakoś nie wydaje mi się, ale może źle pamiętam. Mogłem, potrafiłem coś zrobić, byłem w stanie pomóc, coś tam powinno być wykonane, więc czemu nie ja, w służbie można się wiele nauczyć, bo w pewnych okolicznościach tak wypadało, bo ktoś mnie namówił… raczej tak to wyglądało.

A na koniec jeszcze dwa pytania:
1. Co z odwdzięczaniem się? OD-wdzięczyć się, czyli zrobić coś takiego, żeby już dłużej nie musieć być wdzięcznym. Po co i dlaczego ktokolwiek się odwdzięcza, skoro wdzięczność jest (niby) taka fantastyczna?
2. Jak to jest, że w tej pełnej wdzięczności Wspólnocie, są takie problemy ze służbami, które przecież z wdzięczności można by pełnić?