Prawdziwe, fałszywe motywy

Często, gdy robimy przegląd dnia, jedynie bardzo wnikliwa analiza może wydobyć na jaw nasze rzeczywiste motywy. Zdarzają się jednak przypadki, gdy w grę wchodzi nasz odwieczny wróg - racjonalizacja, czyli samousprawiedliwiania, które wybiela nasze ciemne postępki. Ulegamy wtedy pokusie uwierzenia, że postąpiliśmy w imię słusznych racji i motywów, chociaż wcale tak nie było. („Jak to widzi Bill”)

Dawno temu, kiedy jeszcze powodziło nam się całkiem nieźle, wspieraliśmy finansowo pewne przedsięwzięcie o charakterze charytatywnym. Kiedy dowiedział się o tym znajomy, zapytał wprost, czemu daję pieniądze tym kanciarzom? Odpowiedziałem wtedy – dumny z siebie – że ja daję w dobrej wierze na szczytny cel. Jakieś dwa-trzy lata później działalność skończyła się aferą i skandalem. Wymyśliliśmy wtedy, że wspierać będziemy potrzebujących bezpośrednio i jakiejś rodzinie dalekich znajomych byłej żony, która w powodzi straciła wszystko, kupiliśmy komplet pościeli. Czy to znaczy, że czegoś nauczyłem się po tym przekręcie ze organizowaną akcją charytatywną? Pozornie wydaje się, że tak, ale w rzeczywistości zupełnie nie.

Wiele jeszcze razy w życiu używałem argumentu, że daję (pomagam) w dobrej wierze, a moje działanie oparte jest i wynika z zaufania. Obecnie zdaję już sobie sprawę i wiem, że w wielu przypadkach, niestety, nie było to prawdą. Częściowo wynikało to z popularnego w moim środowisku przeświadczenia, że zaufanie jest czymś dobrym, właściwym i pożądanym. Czy tak jest w istocie? To akurat zależy, z czego to zaufanie wynika, a więc bywa różnie.

Zaufanie to przekonanie, że jakiejś osobie lub instytucji można ufać, przekonanie, że czyjeś słowa, informacje itp. są prawdziwe, przekonanie, że ktoś posiada określone umiejętności i możliwości, przekonanie, że… Ano właśnie… przekonanie. A skądże ja wziąłem to konkretne przekonanie? Wspólnota AA i Program nauczyły mnie weryfikować własne przekonania, sprawdzać je.

Niektórzy z nas przez jakiś czas bezskutecznie usiłowali trzymać się starych przekonań. Musieliśmy pozbyć się ich całkowicie. (WK)

Jako człowiek rzekomo trzeźwy, zacząłem wreszcie kiedyś zadawać sobie pytania: Skąd wziąłem przekonanie, że określonemu człowiekowi można ufać? Skąd niby wziąłem przekonanie, że moje pieniądze trafią do naprawdę potrzebujących albo na prawdziwie szczytny cel i to ten, który był deklarowany?

Tak… zaufanie to fajna sprawa, ale jakoś kiepsko koresponduje z wadami charakteru, jak bezmyślność, lekkomyślność, naiwność, nierealistyczne oczekiwania i innymi. A przecież może być jeszcze gorzej, znacznie gorzej.

Rozwój duchowy osiągany przez stosowanie Dwunastu Kroków AA plus pomoc dobrego sponsora wystarczają zwykle do ujawnienia najgłębszych przyczyn naszych wad i braków – przynajmniej w takim stopniu, w jakim jest nam to na co dzień potrzebne w praktyce. Mimo to, powinniśmy być wdzięczni naszym przyjaciołom z dziedziny psychiatrii za to, że z takim naciskiem podkreślają konieczność tropienia w sobie fałszywych motywacji działania, których jakże często wcale nie jesteśmy świadomi. („Jak to widzi Bill”)

Wrzucam pieniążek na tacę, do puszki, skrzynki, kapelusza, czy czegoś takiego. Sobie i innym wmawiam, że daję w dobrej wierze, na określony cel, a mój datek wiąże się z zaufaniem. A może oszukuję siebie i innych? Może chodzi o obojętność? Bo ja przecież swoje już zrobiłem, dałem pieniądze, a reszta mnie nie obchodzi, to nie moja sprawa, nie będę się tym interesował, bo może jeszcze wyszłoby, że znów muszę weryfikować jakieś swoje przekonania, muszę myśleć (od myślenia, jak wiadomo, może rozboleć mnie głowa), podejmować decyzje i za nie odpowiadać, a przecież odpowiedzialności wystrzegam się, jak święty Michał diabła, może nawet coś trzeba byłoby zrobić (lenistwo?), a może chodzi o strach, bo co ludzie powiedzą, gdy zobaczą, że nie daję albo daję mało… A prawda jest taka, że kocham święty spokój, nie lubię wątpliwości i konieczności podejmowania decyzji, boję się oceny, więc już prościej jest wmawiać sobie i innym, że to zaufanie.

Tak, prościej na pewno, ale… co to ma wspólnego z trzeźwością? I pytanie najbardziej wredne: Czy przekonania buduję na faktach, czy może na swoich wadach charakteru?