Od kilkudziesięciu lat to samo

Zrozumienie jest kluczem do właściwych zasad i postaw, a właściwe postępowanie jest kluczem do dobrego życia… (12x12).

Od ponad dwudziestu lat obserwuję zmagania anonimowych alkoholików ze zdaniem, które nazywamy drugą częścią Pierwszego Kroku. Pierwsza część tego Kroku raczej nie rodzi wątpliwości. Przynajmniej dzisiaj, bo dawniej padały pytania o to, komu mamy się do swojej bezsilności przyznawać. Co przerażające, alkoholicy spierają się o to kierowanie/kierowalność od lat, ale nigdy nie uzgodnili, co to w ogóle znaczy. 

Ziutka pyta starszy kolega z AA: czy ty modusujesz swoim życiem, czy twoje życie jest modusowalne? Ziutek, zgodnie z prawdą i zdrowym rozsądkiem odpowiada: nie wiem, bo nie wiem, co to znaczy modusować życiem. Na to kolega z AA: ty nie komplikuj i nie filozofuj, tylko odpowiedz po prostu, czy modusujesz życiem. 

Ten prosty przykład pokazuje, jaki sens ma dyskusja o kierowaniu/kierowalności życiem, jeśli nie wiadomo, co znaczy kierować życiem. Alkoholizm to straszna psychiczna choroba… 

Oryginał angielski: We admitted we were powerless over alcohol—that our lives had become unmanageable. 

Obecnie oficjalnie funkcjonują dwie wersje polskie, rzekomo równie dobre (albo równie złe): 

Wersja 1. Przyznaliśmy, że jesteśmy bezsilni wobec alkoholu, że przestaliśmy kierować własnym życiem. 

Wersja 2. Przyznaliśmy, że jesteśmy bezsilni wobec alkoholu – że nasze życie stało się niekierowalne. 

Definicji słowa „kierować” słowniki zawierają wiele[1]. Jedno z nich wydaje się pasować lepiej od innych; kierować to: zarządzać kimś, czymś, stać na czele czegoś lub wskazywać komuś sposób postępowania. Oczywiście natychmiast pojawia się pytanie, co to znaczy „zarządzać”, ale już w tej chwili widać, że ta droga wyraźnie wiedzie donikąd, bo „zarządzać” to znaczy wydawać polecenia lub sprawować nad czymś zarząd[2], a zarząd to kierowanie. I czarna dziura! 

Skoro zawiodły słowniki, to może trzeba odwołać się do metody, której bardzo nie lubię, to jest do wspólnego uzgodnienia w środowisku, co my we Wspólnocie AA będziemy rozumieli przez kierowanie życiem. I coś takiego kilka razy się zdarzyło. Zwykle przy okazji jakichś warsztatów. Zebrani uzgodnili, że kierować życiem, to znaczy podejmować decyzje i je realizować. Super! W takim razie ja świetnie kierowałem życiem w okresie picia, bo mnóstwo razy podejmowałem decyzję o zakupie alkoholu i napiciu się, i tę decyzję realizowałem. Więc znów czarna dziura. 

Kolejne wyzwanie stanowi stwierdzenie przestaliśmy kierować własnym życiem lub nasze życie stało się niekierowalne, co na jedno wychodzi, bo zawiera odwołanie do czasu: stało się lub przestaliśmy. Jeśli coś w pewnym momencie się stało, to widocznie wcześniej było inaczej. Jeśli przestaliśmy kierować, to widocznie kiedyś kierowaliśmy. Więc natychmiast pojawia się pytanie, kiedy to było? Kiedy moje życie było jeszcze kierowalne albo, do którego momentu to ja nim kierowałem? Jedyna pozornie sensowna odpowiedź alkoholików dotyczyła czasu przed uzależnieniem. Zanim się uzależniliśmy, to kierowaliśmy życiem. Oczywiste w tych warunkach retoryczne jest pytanie: jeśli wtedy kierowałeś swoim życiem, to jak to się stało, że wykierowałeś się na alkoholika? I… czarna dziura. 

W konsekwencji zaczęły się pojawiać pomysły, że nigdy nie kierowaliśmy swoim życiem (i nigdy kierować nie będziemy), że życie alkoholika nigdy nie było kierowalne. Pytałem wtedy, czy życie ludzi zdrowych jest kierowalne i słyszałem, że też nie. I… czarna dziura. Bo niby po co w Programie AA, ratującym życie alkoholików, umieszczać takie dziwaczne informacje, które zresztą w niczym nie pomagają, niczemu nie służą, a dotyczą całej populacji? I dalej… skoro nie kierowałem swoim życiem, nie kieruję, kierować nie będę, a w ogóle jest ono niekierowalne, to po co robić cały ten Program? Tylko po to, żeby przestać pić? To tak samo, jakby Bill W. napisał w Kroku, że nasze życie jest skończone. No, oczywiście, że jest skończone, wszyscy umieramy, niealkoholicy też, więc co z tego? To jest Program działania, dla alkoholików, Program zawierający bardzo ważne wskazówki, a nie tylko jakieś bombastyczne oczywistości.

Nie znam języka angielskiego, może jedynie jakieś pojedyncze słowa lub zwroty, ale to bez znaczenia. Pamiętam jednak, jak dawno temu, na zaliczenie tłumaczyłem z niemieckiego fragment książki „Der Steppenwolf” Hermanna Hesse. Zorientowałem się wówczas, ze sporym rozczarowaniem zresztą, że właściwie żaden język nie jest dokładnie przetłumaczalny na żaden inny język. A jeśli jeszcze – jak to było w przypadku naszej WK – próbuje się zachować idealną zgodność ze słownikiem, zachowując sens i ideę autora oraz próbując jednocześnie stworzyć wersję poprawną po polsku i sensowną po polsku, nie gubiąc pierwotnej idei… to się nie uda. Jak widać. 

Co jest jednym z najważniejszych problemów alkoholików? Poza alkoholem, niedoborami Siły duchowej, wadami charakteru? To jest SAMOWOLA. 

Po pierwsze musimy dojść do przekonania, że są małe szanse na to, by życie oparte na samowoli było udane. 

Alkoholik jest ekstremalnym przykładem szalejącej samowoli, choć zwykle on tak nie myśli. 

Bóg może usunąć wszelką samowolę, która oddzielała cię od Niego. 

Staramy się uprzątnąć zgliszcza, które powstały po naszych próbach życia opartego na samowoli i samodzielnym reżyserowaniu przedstawienia. 

Prosimy zwłaszcza o uwolnienie od samowoli i unikamy próśb, których spełnienie przyniosłoby korzyść tylko nam. 

Wierzę, że moja niegdyś arogancka samowola znalazła w końcu odpowiednie miejsce...

I nie są to wszystkie cytaty z nowej WK, które mówią o samowoli. 

Czym jest samowola? Niezdolnością do podporządkowania się nakazom, zakazom, prawom, przepisom, regułom, poleceniom, uzgodnieniom… Nie poddawałem się żadnemu kierowaniu. Nie realizowałem nawet własnych wartości duchowych. 

Tą drugą część Pierwszego Kroku rozumiem tak: moje życie nie poddawało się kierowaniu. 

Nie ma tu pułapki czasowej, nie ma pytań, od kiedy niby się nie poddawało, bo najważniejsze jest coś innego: dzięki działaniu Programu (albo dzięki doświadczeniu duchowemu – jak kto woli) moje życie w końcu zaczyna poddawać się kierowaniu. Zaczynam przestrzegać zasad, stosować się do przepisów, respektować umowy. Poddawać się! A to nadal nie znaczy, że ja nim kieruję! Tu zupełnie nie o jakieś dziwne kierowanie własnym życiem chodzi! Dzięki Programowi i Sile Wyższej przestaję być ekstremalnym przykładem szalejącej samowoli. Zaczynam żyć z ludźmi, a nie przeciwko wszystkim i wszystkiemu. 

--
1. https://sjp.pwn.pl/szukaj/kierować.html
2. https://sjp.pwn.pl/sjp/zarzadzic;2543921.html