Robert Holbrook Smith i AA

Weterani opowiadali, że niewiele brakowało, by Wspólnota AA miała trzech założycieli. Tym trzecim mógł być Clarence Snyder, ale brutalny konflikt z Billem W. uniemożliwił zaistnienie Wielkiej Trójki. Konflikt tylko po stronie Snydera, bo Bill do końca traktował go przyzwoicie i życzliwie, i to mimo obrzydliwych, plugawych oszczerstw Snydera.

Znam też inną anegdotę – co by było, gdyby założycielem AA był tylko jeden z nich? Gdyby był nim Snyder, to AA byłoby częścią Kościoła katolickiego i tylko dla białych mężczyzn z klasy średniej. Gdyby jedynym założycielem był doktor Bob, to obecnie Wspólnota powolutku przekraczałaby dopiero granice stanu Ohio. Natomiast jeśliby Wspólnotę założył samodzielnie Bill Wilson, to prawa do AA dawno już zostałyby sprzedane Netflixowi.

Z tej żartobliwej opowiastki można wyciągnąć wiele wniosków, ale jeden szczególnie: doktor Bob był bardzo skromnym człowiekiem. Polityka public relations i dynamiczny marketing, dzięki któremu AA w krótkim czasie objęło nie tylko Amerykę, ale prawie cały świat, to nie była jego bajka. „Bill popychał sprawy naprzód; doktor Bob wolał czekać” [„Przekaż dalej”].

Gdy doktor Bob szedł na spotkanie w King School, siadał cichcem gdzieś z tyłu, żeby nikt nie zorientował się, że tam jest. Gdy zaś Bill pojawiał się na tym samym spotkaniu, musiał zawsze przewrócić krzesło – uwielbiał znajdować się w świetle reflektorów [„Przekaż dalej”]. Ta historyjka jest pewnie trochę naciągana, ale…

Urodził się 8 sierpnia 1879 w St. Johnsbury, w stanie Vermont, zmarł 16 listopada 1950 w Akron w stanie Ohio. Skoro za dzień narodzin Wspólnoty uznaje się rok 1935, to Bob utrzymywał abstynencję przez lat piętnaście. Polscy Powiernicy i twórcy „Poradnika dla służb” zdecydowali, że weteranem alkoholik staje się po 25 latach abstynencji, więc Robert Smith do weteranów się nie kwalifikuje (sic!).

Doktor Bob był specjalistą proktologiem, ale w przypadku tak znaczącej postaci niezręcznie jest mówić, że był specjalistą od dziury w dupie, więc wiele źródeł podaje, że był chirurgiem. Niech tam będzie… proktolodzy też czasem wykonują drobne zabiegi odbytu.

Poradnik dla nowych z Akron.

Doktora Boba uznaje się za skuteczniejszego sponsora od Billa W. W „Przekaż dalej” jest to sformułowane dość oględnie (Pewne dane wskazują też, że doktor Bob był skuteczniejszym sponsorem), natomiast gdzieś w Internecie wyczytałem, że doktor Bob przeprowadził przez Program 5000 alkoholików. Gdyby doktor zaczął sponsorować od pierwszego dnia swojej abstynencji na Programie, który jeszcze nie istniał, to przez trzeźwe lata jego życia wychodziłoby ok. 340 podopiecznych rocznie. Więc może ostrożnie z danymi z Internetu, zwłaszcza jeśli nie znajdują one potwierdzenia w literaturze AA.

Robert Smith uczestniczył w spotkaniach Grupy oksfordzkiej przez ok. 2,5 roku, ale jemu jakoś to nie pomogło utrzymać abstynencji.

Sue Windows (nazwisko po drugim mężu), przybrana córka doktora Boba, opowiadała o alkoholu trzymanym w domu, bo Bob i Bill chcieli udowodnić, że nie dadzą się skusić:

A przecież uparłem się w sprawie tej flaszki. Twierdziłem, że musimy dowieść, że można żyć w obecności alkoholu i nie pić. No więc kupiłem dwie duże butelki i postawiłem je na szafce. Na jakiś czas mocno wyprowadziło to Anne z równowagi [„Doktor Bob i dobrzy weterani”]

Anne to żona Roberta Holbrooka Smitha. Przy okazji przypomniały mi się słowa: bardziej niż sobą zainteresujemy się bliźnimi, zniknie egoizm… Co tam się przejmować jakąś babą i jej obawami!

Sue wyszła za mąż za Ernie’go G. nazywanego alkoholikiem numer cztery, ale Ernie właściwie nigdy nie osiągnął trwałej abstynencji i zapijał co jakiś czas.

Czasem pojawiają się wątpliwości, co do autorstwa Dwunastu Kroków i udziału doktora w ich powstawaniu. Sam doktor Bob wspominał: Nie ja napisałem Dwanaście Kroków. Z napisaniem ich nie miałem nic wspólnego. Ale myślę, że w sposób pośredni miałem z nimi jakiś związek… [„Doktor Bob i…”].

Z biografii doktora Boba wynika, że wszelkie zmiany znosił niezbyt dobrze. Dość długo upierał się, że najlepiej jakby wszyscy alkoholicy przed przystąpieniem do AA byli hospitalizowani (bez kilku dni na oddziale była to ta „trudna droga” do wytrzeźwienia), że w szpitalu powinni być karmieni kapustą, pomidorami i syropem (lub melasą), że przed pierwszym mityngiem powinno odbyć się publiczne „poddanie się” na kolanach, w którym alkoholik przyznawał, że jest bezsilny wobec alkoholu. Za najlepsze uważał – jak to było na samym początku – mityngi rodzinne, to jest wraz z żonami i innymi osobami. Przekonany był o wartości i potrzebie korzystania z Czterech Absolutów Grupy oksfordzkiej… Z tych swoich przekonań rezygnował dość… opornie i po dłuższym czasie. Nie pałał też zapałem do pomysłu Billa W. na temat utworzenia Konferencji i przekazania całej władzy w ręce grup – zgodził się poprzeć ten pomysł tuż przed samą śmiercią.

Bob nigdy nie doznał nagłego błysku światła – nie miał przeżycia duchowego [„Doktor Bob i…”]

Momentem objawienia było w jego wypadku odkrycie, że duchowości nie da się wchłonąć naśladując gąbkę, ale można ją znaleźć w uzdrawianiu i dopomaganiu cierpiącym. Uważał, że liczy się tylko taka służba, w której ofiarowujemy siebie w sposób, który wymaga wysiłku i czasu. Zupełnie nie wystarczy wrzucić monetę do kapelusza, choć jakieś pieniądze tez są potrzebne.

W biograficznej książce o doktorze Bobie szczególną uwagę zwróciłem na wspomnienia syna doktora, Smitty’ego. Wypowiada się on zawsze bardzo oględnie i w zasadzie mówi o wydarzeniach, a nie bezpośrednio o swoim ojcu. Opowiadał na przykład o tym, że nie uczestniczył w spotkaniach modlitewnych rodziny w okresie, kiedy mieszkał u nich Bill W. Dlaczego? Zajęty był wtedy ściąganiem benzyny z baku samochodu ojca – potrzebował jej, żeby po prostu jakoś dostać się do szkoły. Kochany tatuś uwielbiał luksusowe, drogie samochody i szpanowanie nimi w Akron i okolicy. Na paliwo potrzebne synowi na dojazd do szkoły pieniędzy zwykle nie było. Nie, doktor Bob już wtedy nie pił.

Miałem kiedyś w swoich zbiorach kopię listu Smitty’ego, niestety, gdzieś mi zaginął. Napisał w nim, że życie w ich domu nie było tak cudowne, jak przedstawiał to jego ojciec. Bardzo delikatne, bardzo smutne. 

Wszyscy dążymy do tego samego – do szczęścia. I pragniemy spokoju ducha. Kłopot z nami, alkoholikami, polegał na tym, że domagaliśmy się od świata, aby na zawołanie obdarzył nas szczęściem i spokojem, wtedy i dokładnie w takiej kolejności, w jakiej sobie tego życzyliśmy – i alkohol miał nam to zapewnić. Ale nie powiodło nam się. Gdy jednak nie żal nam czasu na to, by cierpliwie odkrywać prawa życia duchowego i oswajać się z nimi, i na co dzień je stosować – wówczas szczęście i spokój stają się naszym udziałem… Wygląda więc na to, że musimy przestrzegać pewnych reguł – niemniej szczęście i spokój są zawsze w zasięgu ręki, dostępne dla każdego i za darmo [„Doktor Bob i dobrzy weterani”].