Postawa niezrozumiała nijak

Do gabinetu ginekologa wchodzi mężczyzna. Z zaskoczonym lekarzem odbywa się taka oto rozmowa:

- Co pana do mnie sprowadza, czy chodzi o żonę lub córkę?

- Nie panie doktorze, chodzi o mnie – boli mnie ucho.

- Rozumiem i współczuję, ale trafił pan do poradni ginekologicznej, tu się uszami nie zajmujemy. Proponuję zwrócić się do laryngologa.

- Ja wiem, ale do laryngologa są długie kolejki, poza tym poradnia laryngologiczna jest na drugim końcu miasta, więc zdecydowanie domagam się, żeby mi pan pomógł.

- Szanowny panie, nie znam się na problemach z uszami i powtarzam raz jeszcze, że pomóc w pana przypadku może laryngolog.

- To służba zdrowia i to służba zdrowia, on jest lekarzem i pan jest lekarzem! Już czas najwyższy, żebyście się nauczyli, ze służba zdrowia jest dla pacjenta i lekarz jest dla pacjenta, a nie odwrotnie. To ja płacę podatki i ma być tak, jak ja chcę!

Ostatecznie agresywnego pacjenta wyprowadza ochrona.

Do kościoła ewangelickiego przychodzi mężczyzna w średnim wieku. Pod koniec nabożeństwa woła, żeby ludzie zostali, bo on ma do przekazania coś ważnego.

- Chcę wam powiedzieć, że to, co mówił diakon bardzo mi się podobało, ale chciałbym żebyśmy tutaj poświęcali też czas nauce Mahometa, o którym nie było mowy w ogóle.

- Proszę pana, ale my nie jesteśmy muzułmanami, islam nas nie interesuje w najmniejszym nawet stopniu, proponuję znaleźć jakiś meczet.

- Wiem, ale meczet jest w mieście wojewódzkim, a to daleko. Ja jestem muzułmaninem i moje potrzeby też muszą być uwzględnione.

- Za to my jesteśmy chrześcijanami i Mahometowi poświęcać czasu nie będziemy.

- Wam się już w dupach poprzewracało! To religia jest dla ludzi, a nie ludzie dla religii, a skoro jedno i drugie to religia, to proszę mnie nie dyskryminować!

Ostatecznie agresywnego wyznawcę wyprowadza policja.

W obu tych przypadkach to już nie jest tylko roszczeniowa postawa (choć to oczywiście też), ale wręcz manifestacja jakiejś choroby psychicznej albo zaburzenia, kompletnie oderwanie od rzeczywistości, nierealistyczna ocena otaczającego świata, spraw i zdarzeń oraz własnych możliwości i swojej siły sprawczej.

Przychodzi mężczyzna na mityng AA. Teatralnie przewraca oczami, gdy mówią o Bogu, jakkolwiek Go rozumieją, ale poza tym zachowuje się spokojnie. Na koniec, gdy ogłoszono, że teraz czas na sprawy organizacyjne, zabiera głos.

- Wszystko to bardzo piękne, ale ja – poza tym, że jestem alkoholikiem i cierpię – jestem też ateistą. Czy moglibyście łaskawie brać to pod uwagę i dostosować się do potrzeb ateistów i agnostyków? W końcu mówicie, że pomoc dla cierpiącego alkoholika jest dla was najważniejsza, więc ja się tej pomocy domagam, ale bez tych wstawek religijnych.

Itd. Itd. Itp.

Od czasu do czasu w środowisku AA pada sensowne w sumie pytanie: czemu i po co ateiści i agnostycy próbują żądać i domagać się, by Wspólnota AA dostosowała się do nich? Czemu nie założą własnej organizacji, która uwzględniałaby ich potrzeby?

Odpowiedzi na to mam trzy. Pierwsza jest taka trochę pół żartem, pół serio, robią to, bo realizują starą AA-owską zasadę – trzymaj z wygranymi. Druga jest zdecydowanie mniej przyjemna – chodzi o zawiść. Z zazdrości czasem może wynikać coś dobrego, ale zawiść jest zawsze zła; zawistnik, nie mogąc czegoś mieć, chce i stara się, żeby nie miał tego nikt inny. Trzecia odpowiedź brzmi: jeśli nie pierwsza lub druga, to nie wiem, nie rozumiem takiej postawy, bo wynika ona z jakiegoś zaburzenia i poznanie go leży poza moim zasięgiem.

Program AA jest programem powrotu do Boga albo, jeśli ktoś nie był w związku z Nim nigdy, zbudowanie od zera relacji z Siłą Wyższą. Dlaczego to takie ważne? Może dlatego, że to Bóg może rozwiązać problem alkoholizmu (nie mylić z samym tylko problemem z piciem). Nie dokonuje tego Wspólnota AA, ani sponsor, ani mityngi, ani służby, ani Dwanaście Kroków… Wszystko to są elementy drogi do Niego. Ano właśnie – elementy drogi, jednak trzeba pamiętać lub uświadomić sobie, że uznanie bezsilności, obrachunek moralny, zadośćuczynienie itd. nie są NIM. Tak jak znakomicie wyposażony gabinet dentystyczny w renomowanej przychodzi, z pielęgniarką stomatologiczną, ale bez stomatologa (za to z ortopedą), może pomóc, jednak w dość ograniczonym zakresie i raczej nie na to, co najważniejsze dla kogoś, kogo boli ząb.

Owszem, rozwiązanie AA zawiera pewne fragmenty „psychologii moralnej” i nie są one bez znaczenia, naprawdę wiele potrafią pomóc, ale… też nie są Bogiem.

Próby i pomysły usunięcia Boga z rozwiązania, jakim dysponują Anonimowi Alkoholicy, oznaczałoby pozbycie się najważniejszej Siły sprawczej. Tylko po co? Z zawiści? Jeśli dla mnie to niedostępne, to straćcie i wy? Skoro ginekolog nie może mi pomóc na ból ucha, to niech go zwolnią z pracy, niech w takim razie nie pomaga nikomu?

Rozumiem w pełni postawę Andy’ego F., który jako agnostyk odnalazł się w AA i nawet książkę napisał o tym, jak mimo agnostycyzmu alkoholik może skorzystać z oferty AA. Zresztą ja miałem podobnie. Przyszedłem do AA jako wojujący ateista. Uchwyciłem się i kurczowo trzymałem tylko jednego, określenia: Bóg, jakkolwiek Go pojmujemy oraz sugestii, żebym wymyślił własną koncepcję Boga. Z czasem zmieniłem się w agnostyka, a później… Tak się to zaczęło. Ale nigdy nie wymagałem od Wspólnoty AA, żeby pozbyła się ze swojego rozwiązania jedynego elementu, który naprawdę działa i jest skuteczny. Choć w paru momentach niewiele brakowało, żebym uznał, że to ja muszę znaleźć dla siebie inne rozwiązanie w innym miejscu, bo to, oparte na wierze, nie wydawało mi się osiągalne.

Około czterdzieści lat temu wybitny psycholog amerykański Burrhus Frederic Skinner opracował 12 Kroków humanistycznych {„A humanist alternative to A.A.’s twelve steps”*). Od tego czasu, a może i jeszcze wcześniej, takie programy konstruowało wielu ludzi. Cechą wspólną tych rozwiązań jest nieobecność Boga oraz to, że… nie działają.

Skąd wiem, że nie działają? Gdyby rzeczywiście takie rozwiązanie było skuteczne, to powstałaby wspólnota światowa obsypana najwyższymi nagrodami. Byłaby absolutnie idealna, bo trafiałaby zarówno do wierzących jak i niewierzących. Tu trzeba dodać, że dwanaście humanistycznych kroków ani nie potrzebuje żadnej Siły metafizycznej, ani z nią nie walczy. W tym przypadku wierzenia alkoholika lub ich brak byłyby zupełnie obojętne. Podobnie jak u dentysty. Taka organizacja miałaby zasięg światowy i prawdopodobnie zmiotłaby z rynku Wspólnotę AA. Tak się jednak nie stało, bo rozwiązanie problemu alkoholizmu bez Boga nie jest skuteczne. A szkoda…

W każdym razie tu ponownie można zadać pytanie: po co, jeśli nie z rozgoryczenia i zawiści, próbować Programowi AA odbierać Boga, usuwać Go z Dwunastu Kroków? Po co niektórzy starają się to robić, zamiast założyć swoją wspólnotę opartą na tym humanistycznym programie? W krokach Skinnera nie widzę niczego złego, więc… życzę samych sukcesów. Całkiem poważnie, z mojej strony to nie jest drwina.

Tylko jednej rzeczy nie zrobiłbym nigdy (gdyby taka wspólnota powstała i skutecznie pomagała), na pewno nie chodziłbym na ich spotkania i nie wciskał im nachalnie swoich przekonań. Cieszyłbym się po prostu, że kolejna grupa cierpiących alkoholików znalazła rozwiązanie.

 

 

---
* http://www.ptpb.pl/_pdf/AA.pdf   albo   http://eleusis.pl/program-12-krokow-wedlug-burrhusa-frederica-skinnera/   i wiele innych.