Trzeci Legat AA, Koncepcja 5

Koncepcja Piąta Billa W. Na wszystkich szczeblach naszej struktury powinno obowiązywać tradycyjne „Prawo do Apelacji”, gwarantujące wysłuchanie głosów mniejszości i wnikliwe rozważenie indywidualnych skarg.

Wersja polska. Na wszystkich poziomach naszej struktury powinno obowiązywać tradycyjne „Prawo do Apelacji”, gwarantujące wysłuchanie głosu mniejszości i wnikliwe rozpatrzenie skarg.

Gdzieś w komentarzach zwróciłem uwagę na kpiące, a może szydercze, pytanie retoryczne, czy wam się wydaje, że Konferencja i zespoły powiernicze mają obowiązek odpowiadać na każde indywidualne pytanie? Zapewne nie uważają, że to ich obowiązek – zwłaszcza po usunięciu w naszej wersji słowa „indywidualnych”.

Mniejszość, której głos zostaje wysłuchany, to nasze główne zabezpieczenie przed niedoinformowaną, błędnie poinformowaną, działającą w pośpiechu lub gniewie większością*.

Kłopoty z tą Koncepcją widzę dwa. Wymieszane są w niej „Prawo do Apelacji” z „Prawem Petycji” – to po pierwsze, a po drugie, pojawiły się realne, praktyczne problemy z tym „wysłuchaniem”.

Każdy członek Wspólnoty (także pracownicy niealkoholicy) może występować z indywidualnymi petycjami dotyczącymi przypadków osobistej niesprawiedliwości. Nawet bezpośrednio do Rady Powierników. Alkoholik nie może z tego tytułu ponieść żadnej szkody lub bać się zemsty. Taką szkodą mogłoby być na przykład „obrabianie dupy”, wyśmiewanie, ośmieszanie itd. kogoś, kto złożył petycję, czyli ośmielił się czegoś chcieć, czemuś sprzeciwiać. „Prawo petycji” stosowane jest bardzo rzadko, ale „Prawo do apelacji” dotyczy nieco innych przypadków.

Wysłuchać – oznacza przyjąć do wiadomości, co ktoś mówi, słuchając go do końca, ale też spełnić czyjąś prośbę, czyjeś żądanie. Dlatego wspomniałem o problemie. „Prawo do Apelacji” absolutnie nie oznacza, że prośba mniejszości zostanie spełniona. Czy większość uważnie i do końca będzie słuchać? A niby jak to sprawdzić? Nawet jeśli nie trzymają nosów w swoich telefonach albo nie bazgrzą genitaliów na jakiejś kartce, to i tak nie wiadomo, czy nie myślą sobie: pierd… pierd… i tak cię nie słucham i zrobię, co zechcę. Ostatecznie całe to wysłuchanie głosu mniejszości ma sens tylko przy prawdziwym zaangażowaniu, trzeźwości i dobrej woli wszystkich zebranych.

Tworząc „Prawo do Apelacji”, Wspólnota AA uznaje, że mniejszość często może mieć rację. Jest to sprzeczne z przekonaniami większości anonimowych alkoholików, którzy wierzą, że większość zawsze ma słuszność, na pewno się nie myli. Wspólnota AA popełniła wiele poważnych błędów zanim przyjęła do wiadomości, że z tą racją to bywa bardzo różnie.

W USA w wielu sytuacjach, nie wymagających pośpiechu, Konferencja kontynuowała debatę, nawet w tych przypadkach, kiedy z łatwością można było uzyskać wymagane dwie trzecie głosów. Taka tradycyjna dobrowolna praktyka jest dowodem prawdziwej rozwagi, uprzejmości i szacunku dla poglądów mniejszości. Jeśli ktoś kiedyś uczestniczył w jakiejś Konferencji w Polsce (chodzi o ostatnich 15 lat), niewątpliwie zauważy różnice.

Prosta zasada: „Prawo do Apelacji” powinno chronić Wspólnotę przed tyranią obojętnej, egoistycznej, niedoinformowanej, biernej, agresywnej, nietrzeźwej, czasem zastraszonej większości. Priorytetem jest porozumienie, a nie wygrana w głosowaniu. Mniejszość zawsze powinna mieć możliwość zwrócenia uwagi na swoje argumenty.

Jak mogłoby to wyglądać w praktyce? Jeśli w jakimkolwiek głosowaniu nie udało się osiągnąć jednomyślności, zawsze należałoby zapytać, czy ktoś chciałby swoją decyzję, czy stanowisko dodatkowo uzasadnić. Jeśli nie, sprawa jest właściwie zamknięta, ale jeśli tak, należy „mniejszości”, obojętnie po jakiej była stronie, zapewnić pełne prawo do wypowiedzenia się, przedstawienia swoich racji. Po wysłuchaniu argumentów warto byłoby teraz upewnić się, czy któraś z biorących udział w głosowaniu osób, na skutek tych argumentów nie zmieniła zdania, bo i tak się może zdarzyć. Jeśli w tym momencie zgłosi się choćby jedna osoba, całe głosowanie, a najlepiej dyskusję/debatę należałoby powtórzyć.

Ale uwaga – przydatności tego pomysłu nie należy przeceniać. Najlepszy nawet system, metoda, procedura organizowania głosowań nie zastąpi rozmów, uzgodnień, pragnienia porozumienia, współdziałania i zgody. Wydaje się raczej, że jeśli z tego typu rozwiązań trzeba korzystać, to najpewniej nie zostały jeszcze wyczerpane (przed głosowaniem!) wszelkie drogi osiągnięcia porozumienia i jednomyślności.

---
* Bill W. „Dwanaście Koncepcji Służb Światowych” („Twelve Concepts for World Service”), s. 23.