Trzeci Legat AA, Koncepcja 1

Chcesz wytrzeźwieć – realizuj Dwanaście Kroków. Chcesz coś robić razem z innymi dla Wspólnoty i cierpiących alkoholików – stosuj się do Dwunastu Tradycji. Chcesz pełnić odpowiedzialne służby dla wspólnego dobra i nie narobić przy tym kłopotów, dowiedz się, jak to robić we właściwy sposób – Dwanaście Koncepcji.

W swoim podręczniku na temat Koncepcji Bill stwierdził: W Koncepcjach zawarto także wiele zasad, które stały się już tradycją naszych służb, nigdy jednak nie zostały wyraźnie sformułowane i utrwalone na piśmie. Pierwsza z nich jest tego znakomitym przykładem.

Koncepcja Pierwsza

Najwyższe uprawnienia dla służb AA w Polsce powinny zawsze mieć oparcie w sumieniu zbiorowym całej naszej Wspólnoty, wobec którego służby ponoszą ostateczną odpowiedzialność.

Inna wersja: Ostateczna odpowiedzialność oraz najwyższe uprawnienia dla służb AA w Polsce powinny zawsze należeć do zbiorowego sumienia całej naszej Wspólnoty. (Źródło treści Koncepcji)

Podczas Międzynarodowej Konwencji w St. Louis (1955 r.) Bill Wilson, w imieniu swoim, doktora Boba, powierników i pierwszych AA-owskich weteranów, przekazał odpowiedzialność (władzę) za służby światowe w ręce całej Wspólnoty AA. Ale po co? Dlaczego? Przecież wszystko dobrze działało, więc po co było zmieniać? Znany argument, prawda?

Było wiele powodów mniejszego kalibru, na przykład gwarancja niezmienności literatury (kanon AA), jednolita polityka public relations, wymiana doświadczeń, pomoc nowopowstającym grupom itd. Jednak najważniejsze było zagrożenie podziałem i w konsekwencji rozpadem AA.

Bill W. zdawał sobie sprawę, że dopóki żyją założyciele, on i doktor Bob, czyli władza najwyższa, do której zawsze można się odwołać, wszystko jeszcze jakoś działa, ale gdy ich dwóch zabraknie, rozpad Wspólnoty jest tylko kwestią czasu. Charyzmatyczni weterani skupią wokół siebie swoich zwolenników i podopiecznych, i pójdą własną drogą. Pierwsze sygnały czegoś takiego było już zresztą widać – Clarence S. z Cleveland ogłosił się założycielem AA i jeździł po USA tak właśnie się reklamując.

Nie chodziło o to, żeby sprawujący dotąd władzę weterani byli głupi, nietrzeźwi, złośliwi, naiwni, czy coś takiego. Absolutnie nie! Byli oni charyzmatycznymi liderami, znaczącymi osobistościami w środowisku AA, trzeźwymi alkoholikami obdarzonymi autentycznym autorytetem, mieli zapewne wiele wspaniałych pomysłów, ale… te pomysły znacząco różniły się między sobą i na tym polegało niebezpieczeństwo.

Ok. 1948 roku, kiedy poważnie zachorował doktor Bob, stało się jasne, że funkcjonowanie dynamicznie rozwijającej się Wspólnoty, nie może opierać się w nieskończoność na jej założycielach – nikt nie jest wieczny.

W podręczniku do Koncepcji (s. 7-8) Bill W. napisał:

Powiernicy zawsze w dużym stopniu kierowali się radami Doktora Boba i moimi. Ściśle kontrolowali wydatki, ale jeżeli tylko pojawiały się pytania związane z polityką AA, zawsze zwracali się z nimi do nas. Poza tym ówczesne grupy tylko w niewielkim zakresie polegały na Powiernikach, jeżeli chodziło o zarządzanie sprawami służb; nadal liczyli przede wszystkim na Doktora Boba i na mnie. Mieliśmy więc do czynienia ze wspólnotą, której całe funkcjonowanie nadal w dużym stopniu zależało od wiary i zaufania, jakim cieszyli się wówczas jej założyciele. Trzeba było sobie uświadomić fakt, że założyciele ruchu AA nie są wieczni.

W sposób oczywisty i zapewne zrozumiały przekazanie władzy nad Wspólnotą grupom AA związane było z Tradycją Drugą (Jedyną najwyższą władzą w naszej wspólnocie jest miłujący Bóg, jakkolwiek może się On wyrażać w sumieniu każdej grupy. Nasi przewodnicy są tylko zaufanymi sługami, oni nie rządzą). Jednak skoro wcześniej, tak naprawdę, najwyższą władzą byli Bill i Bob, to… Teraz stawało się to logiczne, spójne i sensowne.

Czy Koncepcja Pierwsza ma praktyczne zastosowanie obecnie? Usłyszałem kiedyś, że bez jej stałego przypominania, we Wspólnocie, a zwłaszcza w nowych grupach, nie byłoby demokracji. Nie wydaje mi się to sensowne.

Brałem aktywny udział w zakładaniu dwóch-trzech grup. Przy pierwszej nie wiedziałem nic o istnieniu Koncepcji – podobnie jak koledzy z AA w tamtym czasie. Przy następnej grupie coś już obiło mi się o uszy o jakichś Koncepcjach, ale jeszcze na oczy ich nie widziałem, a połowa znajomych nie wierzyła, że w ogóle istnieje jeszcze trzecia „dwunastka”. Nie mieliśmy pojęcia o Pierwszej Koncepcji, ale jakoś nie przyszło nam do głowy, żeby założycielom grupy przydzielić po dwa głosy w głosowaniach. Albo po pięć. Demokracja w AA była oczywistością, a nie nowością. Może wtedy jeszcze nie najlepiej organizowaliśmy głosowania, ale nie było wątpliwości, że władza, zdolność do podejmowania decyzji, spoczywa na wspólnym sumieniu grupy, a nie jej założycielach, weteranach, liderach.

Z drugiej strony, czy jakaś tam znajomość Koncepcji Pierwszej, chroni grupę przed lokalnymi kacykami i ich wypowiedziami typu: jak będziesz miał choć połowę moich lat abstynencji, to się będziesz wypowiadał? Ależ skądże! Jak byli, tak są. Na wszystkich poziomach struktury. Nie zawsze próbują przydzielać sobie większe uprawnienia z tytułu lat abstynencji, bo czasem błyszczą Tradycjami lub Koncepcjami „zrobionymi” ze sponsorem, albo służbami, które pełnią od lat. Jednak nie chodzi mi teraz o jakąś krytykę postaw w AA, nie jesteśmy doskonali, ale o realne znaczenie Pierwszej Koncepcji – dzisiaj. Jak pisał Bill, to zasada, która już od dawna była tradycją naszych służb jednak wcześniej nie została wyraźnie sformułowana i zapisana. Nic więcej.

Obserwując różne wypowiedzi zauważyłem, że czasem dochodzi do powtarzającego się błędu i nieporozumienia – władzę w AA sprawują grupy, a nie każda grupa z osobna.

W wersji pierwszej. Służby ponoszą ostateczną odpowiedzialność wobec całej Wspólnoty za jej kondycję i przyszłość – ładnie brzmi, ale w sumie to niewiele znaczy. Skoro we Wspólnocie nikt nikogo nijak nie może za nic ukarać, to odpowiedzialność może być tylko moralna. Niektórym to wystarczy, innym – niekoniecznie. W wersji drugiej odpowiedzialność należy do zbiorowego sumienia całej naszej Wspólnoty, a to już w ogóle uniemożliwia odpowiedź na pytanie, kto i za co odpowiada, i - co najważniejsze - w jaki sposób odpowiada?

Prosta zasada: postanowienia/działania służb każdego szczebla w AA zawsze powinny wynikać i być odzwierciedleniem decyzji/stanowiska zbiorowego sumienia AA. I tyle tylko.

Na koniec i niejako poza tematem ciekawostka. W swoim zbiorze esejów Bill napisał:

Na całym świecie jesteśmy obecnie świadkami załamania „zbiorowego sumienia”. Demokratyczne państwa od zawsze miały nadzieję, że ich obywatele będą zawsze dostatecznie oświeceni, moralnie świadomi i odpowiedzialni, aby zarządzać swoimi własnymi sprawami za pośrednictwem wybranych przedstawicieli. W wielu samorządnych krajach obserwujemy teraz jednak ogromny wzrost ignorancji, apatii i tendencje do dążenia do władzy w systemach demokratycznych. Duchowe zasoby słusznych celów i zbiorowej inteligencji zanikają. W rezultacie wiele krajów znalazło się w tak beznadziejnej sytuacji, że jedynym rozwiązaniem jest dyktatura.

Jakim cudem kilkadziesiąt lat temu Bill W. potrafił przewidzieć przyszłość? I to nie w swoim kraju, a przynajmniej nie tylko?